Allereerst is het goed om te benadrukken dat de meeste mensen zo hun eigenaardigheden hebben. Persoonlijke eigenschappen worden pas een probleem wanneer:
- Iemands persoonlijke eigenschappen te extreem en hinderlijk worden
- Emoties en gedragingen die duidelijk afwijken
- Iemands gedrag zo onberekenbaar of egocentrisch is dat de omgeving er last van heeft.
Er kan sprake zijn van een persoonlijkheidsstoornis als bovenstaande problemen bijna voortdurend voorkomen. Zonder dat er sprake is van een belemmering in het persoonlijke, beroepsmatige of sociale functioneren mag je niet van een stoornis spreken.
Mensen met een persoonlijkheidsstoornis hebben een duurzaam en star patroon van stoornissen in denken, voelen en handelen. Dit kunnen denkbeelden zijn over zichzelf of anderen, (te) intens of juist geen gevoel, problemen in de omgang met anderen of impulsiviteit. De mensen met een persoonlijkheidsstoornis zullen niet gauw geneigd zijn om psychiatrische hulp te zoeken. Ze zijn niet bewust van hun afwijkende gedrag.
De persoonlijkheid (het karakter) van iemand ontstaat vanuit een biologische aanleg en ontwikkelt zich binnen de sociale omgeving. Uit tweelingonderzoek is gebleken dat een aantal persoonlijkheidsstoornissen een erfelijke basis heeft. De stoornis ontstaat waarschijnlijk doordat de erfelijke aanleg en de opvoeding (nature and nurture) elkaar in ongunstige zin beïnvloeden. Het lijkt dat er een chemische basis in de hersenen bestaat die mensen tot een bepaalde persoonlijkheidscategorie doet behoren. Stoffen die de chemische werking van de hersenen beïnvloeden hebben soms een opmerkelijk effect op de persoonlijkheidstrekken.
Invloed van een persoonlijkheidsstoornis
De invloed van persoonlijke eigenschappen bij iemand met een persoonlijkheidsstoornis komt tot uitdrukking in een groot aantal persoonlijke en sociale situaties. Bijvoorbeeld in het gezin, in vriendschappen of op het werk. Het leidt dus tot omvangrijke beperkingen in het persoonlijke en sociale functioneren.
Voorbeelden van klachten of verschijnselen zijn;
- Telkens terugkerende conflicten met mensen in de omgeving
- Een instabiel levenspatroon en niet goed richting aan het leven weten te geven
- Extreme gevoelsuitingen en sterke stemmingswisselingen
- Agressieve uitingen en snel impulsief reageren
- Snel buitengesloten of afgewezen voelen
- Nauwelijks zelfstandig keuzen in het leven durven te maken en zich angstig aan anderen vastklampen
- Op een dwangmatige manier bezig zijn alles in het leven perfect te regelen.
Hoe vaak komt een persoonlijkheidsstoornis voor
Mensen met een persoonlijkheidsstoornis vormen een zeer uiteenlopende groep, die qua gedrag, qua uitingsvorm en ernst van de problematiek onderling sterk kunnen verschillen. Ze bevinden zich in grote getale in de samenleving (zo’n 10% van de bevolking), op verschillende plekken binnen de GGZ, binnen het verslavingscircuit en het forensische circuit.
Diagnose Persoonlijkheidsstoornis
De diagnose Persoonlijkheidsstoornis is niet altijd makkelijk te stellen. Er is een groot overgangsgebied tussen ‘normale’ en ‘ziekelijke’ afwijkingen in het karakter. Ook moet zorgvuldig worden gekeken of er niet een andere aandoening in het spel is. Daarnaast bestaat er een grote overlap tussen de diverse persoonlijkheidsstoornissen; mensen met persoonlijkheidsproblematiek hebben vaak verschijnselen van verschillende persoonlijkheidsstoornissen.